YABANCI PLAKALI ARACI TÜRKİYE’DE TÜRK PLAKASIYLA KULLANILMA HAKKI
Yurtdışında örneğin Almanya’da yaşıyorsunuz ve Türkiye’ye Almanya’da kullandığınız aracınızla gitmek istiyorsunuz. Ama orada 2 yıldan fazla kalmak ve aracınızı Türk plakası ile kullanmak istiyorsunuz. Bu mümkün mü?
Elbette mümkün. Türkiye’de aracınız için tüm vergilerden muaf olarak geçici ithal kapsamında kişisel kullanımlarına yönelik “Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesi” almak kaydıyla bu mümkün. Mevzuattaki şartları taşıdıkça Gümrük Müdürlüğünden her defasında 24 ayı geçmemek kaydı ile süreyi uzatabiliyorsunuz. Ama bu her yurtdışında yaşayan ve Türkiye’ye gelen kişi ve aracı için geçerli değil.
Bu araçlara MA-MZ arası seriden Türk plakası verildiğinden halk arasında bu araçlara “Misafir Plakalı Araç”, “Mavi Plaka Araç”, “Yabancıdan Yabancıya Araç”, “Taxfreecar” veya “Mavi Karneli Araç” da deniliyor.
Fakat unutmayalım ki, bu araçlar yine geçici ithal kapsamında olan ve mevzuattaki şartlara uyarak turistik amaçla Türkiye’ye götürülen, yabancı plaka ile Türkiye’de 24 aya kadar kalabilen araçlardan farklıdır.
Mevzuattaki dayanaklarımız hangileri?
4458 sayılı Gümrük Kanunu, 07.10.2009 tarihli Gümrük Yönetmeliği ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından 22.04.2011 tarihli 1 Seri Nolu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği.
Kimler bu haktan faydalanabiliyor?
Bu haktan sadece yabancı ülke vatandaşlığına sahip kişiler faydalanabiliyor. Bunlara diğer şartları sağlayan yabancı statüsünde sayılan mavi kartlı hakkı olan insanımız da dahil. Ama Türk vatandaşları ile çifte vatandaşların böyle bir hakkı maalesef yok.
Yabancı veya mavi kartlı her kişi bu haktan faydalanabilir mi?
Elbette hayır. Onlar için de bazı şartlar var. Şayet kişi yurtdışından emekli olmayıp sadece yabancı vatandaş veya yurtdışından emekli olup olmadığına bakılmaksızın mavi kartlı ise Türkiye’ye ya çalışma ya da öğrenim amacıyla gelmiş olması gerekir.
Örneğin Almanya’da ikamet eden ve Alman plakalı aracı olan mavi kart hakkı sahibi Kemalettin bey Kayseri’de bir iş bulmuş ve Kayseri’ye gidecek. Kemalettin bey mavi kart hakkı sahibi olduğundan ikamet ve çalışma izni alması gerekmez. Doğrudan Alman plakalı aracını Kayseri’ye götürüp 30 gün içerisinde yetkili Gümrük Müdürlüğüne başvurması ve birazdan değineceğimiz prosedürleri yerine getirmesi halinde aracını Almanya’da kapatıp örneğin 38 MH 205 Türk plakasını alarak 24 ay kullanabilir.
Veya Avusturya’da ikamet eden ve Avusturya plakalı aracı olan mavi kart hakkı sahibi Firuzan hanım Ankara Üniversitesi’nde bir mastır programında öğrenim amacıyla Ankara’ya gidecek. Yine Firuzan hanım mavi kart hakkı sahibi olduğundan ikamet ve çalışma izni almadan doğrudan Avusturya plakalı aracını Ankara’ya götürüp 30 gün içerisinde yetkili Gümrük Müdürlüğüne başvurması ve gerekli prosedürleri yerine getirmesi halinde aracını Avusturya’da kapatıp örneğin 06 MA 102 Türk plakasını alarak 24 ay kullanabilir.
Gümrükler Genel Müdürlüğü eğitim amaçlı Türkiye’ye gelip açık öğretime kaydolanların yabancı plakalı araçlarına bu hakkı vermiyor. Hukuka ve mevzuata aykırı olarak örgün eğitim şartını arıyor.
Şayet Kemalettin beyle Firuzan hanımın mavi kart hakkı olmasaydı bunlar sadece yabancı sayılacaklarından Türkiye’de öncelikle Kemalettin bey ikamet ve çalışma izni alması, Firuzan hanım ise sadece ikamet izni alması gerekirdi.
Diğer bir grup da yurtdışından emekli olan yabancı kişiler. Bunların da mavi plakalı misafir araç getirmeleri ve Türk plakası kullanmaları mümkün. Hatta diğerlerine göre daha kolay. Yurtdışından emekli olan yabancı kişilerin Türkiye’de çalışma veya eğitim amaçlı bulunmaları gerekmiyor. Ancak Türkiye’de ikamet izni almaları gerekiyor.
Sadece Türkiye’den emekli olanlarla yurtdışından emekli olmakla birlikte çalışma/eğitim amaçlı Türkiye’de bulunmayan mavi kartlıların böyle bir hakkı yok. Onlar emekli aylıkları yanında ya çalışma ya da öğrenim şartlarını da yerine getirmek zorundalar.
Örneğin Fransa’da ikamet eden ve sadece Fransa vatandaşı olan Kenan bey Fransa Emeklilik Kurumundan emekli. Kenan bey ikamet izni almak kaydıyla diğer belgelerle birlikte emekli olduğuna dair Fransa Emeklilik Kurumundan verilen ve elçilik, konsolosluk veya noter onaylı Türkçe tercümeli belgeyi ibraz etmesi ve diğer prosedürleri yerine getirmesi halinde Fransa plakalı aracına Türkiye’de her defasında 24 ay olmak üzere Türk misafir plakası alıp kullanabilir.
Kenan beyin Türkiye’de bir iş bulup çalışması veya eğitim görmesi gerekmez. Ancak emeklilik belgelerine ek olarak İçişleri Bakanlığından ikamet izni alması gerekir. Kendisinden ayrıca çalışma izin belgesi istenmez.
Kenan bey mavi kart hakkı sahibi olsaydı Fransa’dan emekli olmasına rağmen Türkiye’de ikamet ve çalışma izni alması gerekmeyeceğinden çalışmadığı veya eğitim amacıyla bulunmadığı sürece bu haktan faydalanamazdı.
Bu saydığımız kişilerden emekli Kenan bey dışında olanlar, Türkiye’de bir firma ortağı olarak taşıt getiren şahıslar ortak oldukları tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olması ve bu durumun şirket ana sözleşmesinde yer alması halinde de bu haktan faydalanabilirler.
Burada yurtdışından emekli ve mavi martlı olan gurbetçimizin mavi kartını iptal ettirirse tamamen yabancı olanlar gibi çalışma veya öğrenim şartı olmadan misafir plakalı araç getirme veya alma hakkı kazanır mı diye bir soru akla gelebilir. Bu soruya olumlu cevap vermek mümkün değildir. Zira mevzuatımızda mavi kartın iptali diye bir müessese düzenlenmemiştir. Dolayısıyla mavi kartın iptali mümkün değildir. Bir Türk vatandaşının mavi kart hakkı olmadan yabancı ülke vatandaşlığı alabilmesi için Türk vatandaşlığından izinle çıkması değil Türk devleti tarafından çıkarılması gerekir.
Elbette bunlar gurbetçimizin çoğunluğunu ilgilendiren örnekler. Bunlar dışında bu hakka sahip; Türkiye spor kulüplerinde spor yapan ve federasyona bağlı yabancı sporcularını, MEB ve YÖK tarafından çalışma iznine sahip yabancı akademisyenler, öğretmenler ve öğretim görevlilerini, yabancı basın yayın kurumlarının yabancı uyruklu haber ve basın mensubu personeli ile Birleşmiş Milletler ve NATO personelini sayabiliriz.
Peki prosedür nasıl işliyor?
Yurtdışında en az 185 gün ikamet eden Almanyalı gurbetçimiz Kemalettin bey, Alman plakalı aracını Türkiye gümrüğüne ilk getirdiğinde “Ben arabama mavi karne ve plaka almak istiyorum” diye beyanda bulunması gerekir. Bunun üzerine sınır Gümrük Müdürlüğü “Araç teslim ve tesellüm belgesi” düzenleyip verir.
Bu belge ile aracın gümrükten girdiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde ikamet edeceği Kayseri Gümrük Müdürlüğüne müracaat eder. Kayseri Gümrük Müdürlüğü Kemalettin beye gerekli incelemeleri yaptıktan sonra bir “Uygunluk belgesi” verir ve bu belge ile de Türkiye için geçerli olan teminat hükmünde olan Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesini düzenlemesi ve teminat yatırması için bu işlemler için kefil kuruluş olan Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’na (TURİNG) durumuna uygun belgelerle müracaat eder.
Bu belgelerin hangileri olduğu, kişinin durumuna göre Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu web sayfasından öğrenebilirsiniz.
TURİNG Kurumu mevzuata göre gerekli belgeleri inceledikten sonra Kemalettin beyden aracının kasko değeri üzerinden, araç kayıtları kapatıldığında veya araç satıldığında geri alınmak üzere yatırılacak depozito bir teminat ister. Bu teminat nakit olarak döviz veya TL cinsinden olabileceği gibi, herhangi bir bankanın teminat mektubu da olabilir.
Bu işlemlerden sonra TURİNG Kurumu Kemalettin beye “Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesini” düzenler ve verir. Bu karneyi alan gurbetçimiz Kayseri Gümrük Müdürlüğüne tekrar gider, bu belgeyi verir. Kayseri Gümrük Müdürlüğü bu karneye göre aracın trafiğe tescili ve Türkiye’de alınmakta olan vergilerin tahsili için geçici trafik tescil belgesini düzenler ve bu belgeyi aracın tescil işleminin yapılacağı notere gönderir.
Noter MA-MZ arasında bir plaka numarası vererek Kayseri Gümrük Müdürlüğüne plaka ile bilgi de verir. Gümrük Müdürlüğü MA ve Takrir Modülüne kayıt işlemi gerçekleştirilir. Noterce araca plaka takılmasından sonra Kayseri Gümrük Müdürlüğü Kemalettin beyin geçici olarak alıkoyduğu karne cildi ile giriş ve çıkış parçaları üzerine aracın MA-MZ plaka numarasını kaydeder ve sonra yabancı taşıtlar geçici giriş karnesi Kemalettin beye iade eder.
Geçici trafik tescil belgesinin gönderildiği noterden bir ay içerisinde taşıtın kayıt ve tescil işleminin yapıldığına ilişkin bilgi alınamaması hâlinde gümrük idaresi durumu ilgili kuruluşlara bildirir ve taşıt sahibi hakkında Kanunun 241 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.
Aracına karnesini ve plakasını alan Kemalettin beyin verilen süre, örneğin 24 ay içerisinde birden fazla çıkış ve girişlerine de izin verilir.
GURBETÇİNİN YURTDIŞINDAKİ ARACINI TÜRKİYE’DE TÜRK PLAKASIYLA KULLANMA HAKKI Video için lütfen tıklayınız!
Misafir plakalı araçlarda 185 gün kuralı nasıl uygulanıyor?
Burada dikkat edilmesi gereken bir husus da 185 gün yurtdışında bulunma zorunluluğu. Misafir plakalı araç getirme hakkı olanlar yabancı plakalı araçlarını Türkiye’de çalışma veya öğrenim süresi içerisinde de Türkiye Gümrük Bölgesine getirilebiliyorlar. Ancak, söz konusu kişilerin Türkiye’de çalışmaya veya öğrenime başladıkları tarih itibariyle yurtdışında yerleşiklik şartını yani bu tarih itibariyle geriye doğru 185 gün yurtdışında bulunma şartını sağlamaları ve kesintisiz olarak çalışmaya veya öğrenime devam etmeleri gerekiyor.
Örneğin Almanyalı gurbetçimiz ve mavi kartlı Tarık bey Türkiye’ye 15.09.2020 tarihinde gelmiş ancak yaklaşık 10 ay sonra 15.07.2021 tarihinde Eskişehir’de bir işverene bağlı olarak çalışmaya veya Anadolu Üniversitesinde öğrenime başlamış. Tarık beyin çalışmaya veya diyelim öğrenime başladığı 15.07.2021 tarihinden geriye doğru bir yılda 304 gün Türkiye’de yerleşik olduğu için Almanya’da adına kayıtlı Alman plakalı aracını Türkiye’ye getirip Türk plakası alarak kullanma hakkı bulunmuyor.
Çünkü burada çalışmaya veya öğrenime başladığı 15.07.2021 tarihinden geriye doğru bir yılda kesintili veya kesintisiz 185 gün yurtdışında bulunma şartını yerine getiremiyor. Lâkin Almanyalı gurbetçimiz ve mavi kartlı Tarık bey Türkiye’ye 15.09.2020 tarihinde gelmesine rağmen yaklaşık 4 ay sonra 15.01.2021 tarihinde çalışmaya veya öğrenimine başladığını kabul edersek kendisi çalışmaya başladığı tarihten geriye doğru bir yılda kesintili veya kesintisiz 185 günden fazla 245 gün yurtdışında yerleşik olduğu için bu uygulama kapsamında Almanya’da adına kayıtlı Alman plakalı aracını Türkiye’ye getirip Türk plakası alarak kullanma hakkı oluyor.
Türk devletinden izin alarak Türk vatandaşlığından çıkan kişilerin trafiğe tescil edilmek üzere yabancı plakalı taşıt getirebilmeleri için Türk vatandaşlığından çıktıkları tarihten sonra yurtdışında ikamet tesis etmeleri ve 185 gün yurtdışında bulunmaları gerekiyor.
Örnek verelim. Almanyalı gurbetçimiz Tarık bey Türkiye’de çalışmaya başladığı 15.09.2019 tarihinde Alman ve Türk çifte vatandaş idi. 15.07.2020 tarihinde izin ile Türk vatandaşlığından çıkarak mavi kartlı oldu. Bu durumda Tarık bey, Türk vatandaşlığından çıktığı tarihten geriye doğru bir yılda 303 gün Türkiye’de bulunduğundan Alman plakalı arabasını trafiğe tescil edilmek üzere geçici olarak Türkiye’ye getiremez. Alman plakalı arabasını getirebilmesi için 18.07.2020 tarihinden sonra mutlaka Almanya’da bir ikamet tesis etmesi ve en az 185 gün Almanya’da bulunması gerekmektedir.
Ayrıca Türk trafiğine kaydedilmek üzere getirilecek aracın Türkiye’de çalışma veya öğrenime başlama tarihi öncesinde veya sonrasında yurtdışında tescil edilmiş olmasının bir önemi bulunmuyor.
Lâkin Türk trafiğine kaydedilmek üzere arabasını getiren gurbetçimizin Türkiye’de işten ayrılması veya öğreniminin sona ermesi durumunda en geç 30 gün içerisinde gümrük idaresine başvurarak arabasını yurtdışı etme, devir veya terk işlemlerinden birini yapması gerekir. Aksi takdirde 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 238. maddesi uyarınca cezai işlem uygulanarak arabası yurtdışı ediliyor.
GURBETÇİNİN MİSAFİR PLAKALI ARAÇLARINDA 185 GÜN KURALI ve DİKKAT EDİLECEK DETAYLAR Video için lütfen tıklayınız!
Misafir plakalı bu araçları kimler kullanabilir?
Usul ve füru olarak tanımlanan aile yakınları (eş ve çocuklar) ve aylık SGK ücretleri ödenmeleri kaydı ile şoförler (şoför olarak belirleyeceği Türk vatandaşı olabilir) araç kullanımından sorunsuzca faydalanabilir.
Örneğin Fransa Emeklilik Kurumundan emekli sadece Fransa vatandaşı Kenan beyin Türkiye Gümrük Bölgesi dışında ikamet eden eşi ve çocukları mavi plakalı bu aracı kullanabilir. Kendine şoför tutması halinde o da kullanabilir. Ancak bunun için Kenan beyin o şoförle iş sözleşmesi yapması ve şoförün SGK primlerini yatırması gerekir.
Mavi plakalı araçlar başkasına devredilebilir mi?
Mavi plaka araç da geçici ithal kapsamında ve izin verilen sürelere tabi olduğundan kesinlikle bu hakkı olmayan birine izinsiz satılamaz ve devredilemez, kiraya verilemez, ödünç verilemez.
Lâkin mavi karne alma hakkı olan birine gümrük idaresinden alınacak izinle satılması veya devredilmesi mümkündür. Örneğin Kemalettin bey Türkiye’de çalışırken 24 ay izinli mavi plakası varsa Türkiye’de öğrenim görecek Belçikalı ve mavi kartlı Suzan hanıma gümrük müdürlüğünden izin almak kaydıyla satabilir veya devredebilir. Bu nedenle halk arasında bu araçlara “yabancıdan yabancıya araç” da deniyor.
Misafir plaka uygulaması kapsamında Türkiye trafiğine kayıtlı bir taşıtın başka bir yabancıya devredilebilmesi için aracı devredecek kişinin örneğin yukarıdaki Almanyalı gurbetçimiz Tarık beyin Türkiye’ye geliş amacına yönelik şartlarında değişiklik olmaması gerekir. Çalışma veya öğrenimin devam ediyor olması gerekir.
Ayrıca devralacak kişinin ise, örneğin diğer mavi kartlı Belçikalı gurbetçimiz Levent beyin Türkiye’de çalışmaya veya öğrenim görmeye başladığı tarih itibarıyla yurtdışında yerleşik olma koşulunu sağlıyor olması, yani çalışma veya öğrenim tarihinden geriye doğru yurtdışında 185 gün bulunması ve aracın devir alınacağı tarih itibariyle de çalışma veya öğrenim durumunun kesintisiz olarak devam ediyor olması gerekir.
Mavi plakalı aracımız Türkiye’de 24 aydan fazla kullanılamaz mı?
Mevzuatta aranan çalışma, öğrenim ve yabancı emekliler için ikamet izni devam ettikçe mavi plakalı aracın süresi her defasında 24 ayı geçmeyecek şekilde uzatılıp Türkiye’de kullanılmaya devam edilebilir.
Bunun için sürenin bitiminden itibaren 30 gün içerisinde süre uzatımı için hem Gümrük Müdürlüğüne hem de TURİNG Kurumuna başvurmak gerekir. Bu başvuru üzerine kurumlar tekrar inceleme yapar ve şartlar devam ettiriliyorsa süreyi uzatırlar. 30 günlük süre geçirilirse aracın yurtdışı işlemleri yapılır ve ceza uygulanır.
Süre uzatımında Türkiye’ye geliş amacı değişirse yine de uzatma yapılır mı?
Evet, diğer şartlar sağlanıyorsa uzatma yapılabilir. Avusturyalı gurbetçimiz Firuzan hanım Ankara Üniversitesi’nde bir mastır programında öğrenim amacıyla Ankara’ya gelmiş ve 06 MA 102 Türk plakasını alarak 24 ay süreli kullanmakta. Mastır programı 24 ay içerisinde bitti diyelim. Ama Firuzan hanım Türkiye’de kendi mesleği ile ilgili bir iş buldu ve çalışmaya başlayacak.
Firuzan hanımın ülkeye geliş amacı olan öğrenim amacını çalışma olarak değişmesine rağmen bu defa statüsü çalışma olarak değiştirilir ve şartları varsa bir 24 ay daha uzatılabilir.
Sadece Türkiye’den emekli mavi kartlı gurbetçimizin durumu?
Yurtdışından emeklilik hakkı olan veya olmayan ama gerek Türkiye süreleriyle gerekse yurtdışı borçlanma yoluyla SGK’dan emekli aylığına hak kazanan mavi kartlı gurbetçimiz ancak çalışma veya öğrenim şartlarını yerine getirmeleri halinde bu hakları olur.
Örneğin Hollanda’dan emekli olmasa ama yurtdışı sürelerini borçlanarak SGK’dan emekli aylığına hak kazanmış Hollandalı mavi kartlı gurbetçimiz Nurullah bey Türkiye’de bir dükkan açmış ve ticari faaliyet yapmaktadır. Nurullah bey dükkân dolayısıyla esnaf BAĞ-KUR’u kapsamındadır. Ama ondan SGK’ya Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kesintisi yapılmaz. Emekli maaşını tam alır.
Nurullah bey de SGDP ödememesine rağmen vergiye tabi olarak esnaf olduğundan bu da bir çalışmadır. Dolayısıyla Nurullah beyin de mavi plaka hakkı vardır.
İsteğe bağlı sigortalı olan mavi plaka alabilir mi?
İsteğe bağlı sigortalılık için 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun gereğince Emekli Sandığı iştirakçileri ile İsviçre, İsveç, Fransa ve İngiltere’deki vatandaşlarımız hariç Türkiye’de ikamet zorunluluğu getirildi. Bu ikamet şartına rağmen isteğe bağlı sigortalılık çalışmaya dayanmayan prim ödeme sistemidir.
Dolayısıyla isteğe bağlı sigortalı olmak çalışma kavramına dahil olmadığından mavi kartlı insanımız sadece isteğe bağlı sigortalı olarak aracı için geçici giriş karnesi yani misafir plaka alamaz.
Şerif YILMAZ/ Türk Hukuku Avukatı
NOT: Türkiye’den yurt dışı borçlanma yolu ile emeklilik konusunda danışma hizmetimiz RANDEVU SİSTEMİYLE ÜCRETE TABİ olup büromuzca adınıza işlem yapıldığında ise yurt dışı borçlanma işlemi için ayrı, emekli aylığı tahsisat işlemleri için ayrı ücret alınmaktadır. Hangi ülkede olursanız olun ön ödemeli randevu için bizlerle hafta içi 10.00-17.00 Almanya mesai saatleri içerisinde +49 1522 4444405 nolu cep numarasından ulaşabilir veya web sayfamızdaki diğer iletişim yollarından irtibat kurabilirsiniz.
***Makalenin tüm hakları Av. Şerif Yılmaz’a aittir. Bu nedenle izinsiz olarak kopyalanıp yayınlanması yasaktır. Ancak link verilerek ve isim belirtilerek makaleden alıntı yapılabilir.